دانستنی های حقوقی؛
ولی قهری به چه کسی گفته می شود؟
ثبت آسان: ولایت قهری به مفهوم سلطه ای است که پدر یا جد پدری به حکم شرع و قانون بر فرزند محجور خود دارد.
به گزارش ثبت آسان به نقل از مهر، در قوانین و مقررات حقوقی، یکی از شروط اصلی صحت معاملات «اهلیت» است. طبق ماده ۲۱۰ قانون مدنی، متعاملین باید برای معامله، اهلیت داشته باشند. به سبب ماده ۲۱۱ قانون مدنی، به جهت اینکه متعاملین اهلیت داشته باشند و اهل محسوب شوند باید بالغ و عاقل و رشید باشند؛ به همین دلیل سه شرط لازم برای اهلیت، بلوغ و عقل و رشد است و کسی که اهلیت نداشته باشد در اصطلاح محجور نامیده می شود. بدین سبب محجور کسی است که به سبب کمی بودن سن یا اختلال در وضعیت روانی و عقلی نمی تواند به آسانی و آزادانه در امور مالی خود تصرف کند و قادر به انجام معامله نخواهد بود. به همین جهت قانون، این افراد را مورد حمایت ویژه ای قرار داده است. طبق قانون اداره مالی و تصرف در اموال محجور بر عهده ولی قهری (پدر و جد پدری) است. ولی قهری به چه کسی گفته می شود؟ معنای لغوی ولایت به مدلول تسلط و حکومت کردن است. هر یک از پدر و جد پدری نسبت به اولاد خود ولایت دارند. ولایت قهری در اصطلاح به مدلول سلطه ای است که پدر یا جد پدری به حکم قانون بر فرزند محجور خود دارد. ولایت قهری حق و تکلیفی است که قانون گذار برای اداره اموال و حقوق مالی و مراقبت و مواظبت اشخاص محجور به پدر و جد پدری داده است. با اهمیت ترین وظیفه ولی قهری نمایندگی کسی است که ولایت او را برعهده دارد. به این ولایت از این جهت قهری یا الزامی یا قانونی گفته می شود که پدر و جد پدری به حکم شرع و قانون مکلف اند امور کسی که بر او ولایت دارند را اداره کنند و نیاز به حکم دادگاه یا موافقت پدر یا جد پدری نیست. فصل سوم قانون مدنی به موضوع ولایت قهری پدر و جد پدری می پردازد. انواع ولایت ولایت را می توان به دو نوع ولایت عام و ولایت خاص تقسیم کرد: ۱- ولایت عام: ولی عام کسی است که مرجع صلاحیت دار یعنی دادگاه او را به این سمت برگزیده است و امور مربوط به عموم افراد را در حدود قانون انجام می دهد مانند دادستان درباب تعیین امین برای اداره امور غایب و جنین و تعیین قیم برای حفظ اموال مجانین بر عهده دادستان است. ۲- ولایت خاص: قانون گذار در ماده ۱۱۹۴ قانون مدنی، پدر و جد پدری و وصی منصوب از جانب یکی از آنان، ولی خاص طفل می نامد. ماده ۱۱۸۸ قانون مدنی دراین زمینه بیان می دارد هر یک از پدر و جد پدری پس از وفات دیگری می تواند برای اولاد خود که تحت ولایت اوست وصی معین کند تا پس از فوت خود در نگهداری و تربیت آنها مواظبت کرده و اموال آنها را اداره نماید. همین طور ماده ۱۱۸۹ قانون مدنی مقرر داشته است: هیچیک از پدر و جد پدری نمی تواند با حیات دیگری برای مولی مقابل خود وصی معین کند. چه افرادی تحت ولایت قهری قرار می گیرند؟ برمبنای ماده ۱۱۸۰ قانون مدنی، این افراد تحت ولایت قهری پدر و جد پدری خود قرار دارند: ۱- طفل صغیر (زیر سن بلوغ شرعی) ۲- فرزند غیر رشید (کسی که تصرفاتش در اموال و حقوق مالی اش عقلایی نباشد) در صورتیکه عدم رشد او متصل به صغر باشد. ۳- فرزند مجنون در صورتیکه جنون او متصل به صغر باشد. طبق قانون، هرگاه طفل هم پدر و هم جد پدری داشته باشد و یکی از آنها محجور یا به علتی ممنوع از تصرف در اموال مولی مقابل شود، ولایت قانونی او ساقط می شود. وظایف و اختیارات ولی قهری چیست؟ برمبنای قانون مدنی، ولی در کلیه امور مربوطه به اموال و امور حقوقی مالی مولی مقابل، نماینده قانونی اوست. ولی قهری عمدتا ناظر به اموال و امور مالی محجور است، البته اعمال حقوقی که لزوماً جنبه مالی ندارد نیز توسط، ولی به انجام می رسد. چونکه بعضاً صغیر باید اقدامی انجام دهد که به سبب صغر سن نمی تواند آنرا انجام دهد و یا مجنون به سبب اختلالات عقلی در امور غیر مالی خود نمی تواند تصمیمی اتخاذ کند. اما فرد غیر رشید برخلاف صغیر و مجنون می تواند در امور غیرمالی خود مانند خروج از قیمومیت شکایت کند، برای اینکه اشخاص غیر رشید فقط در امور مالی خود اهلیت ندارد. در چه صورتی، ولی قهری عزل می شود؟ هرچند پدر و جد پدری همیشه مصلحت کسانی که تحت سرپرستی آنها هستند را رعایت می کنند، اما گاهی گاهی، ولی رفتارهایی بر خلاف مصلحت محجور از خود نشان میدهد. ۱- محجور شدن ولی قهری: هرگاه، ولی قهری طفل محجور شود مانند این که مجنون یا سفیه شود، صلاحیت اداره امور خودرا نخواهد داشت لذا، به طریق اولی شایستگی ولایت بر فرزندان خودرا ندارند بدین سبب نمی تواند مصلحت طفل را رعایت کند. (ماده ۱۱۸۵ قانون مدنی) ۲- خیانت در امانت، ولی قهری در امور محجور: هرگاه دادستان بوسیله اماراتی باخبر شود، ولی قهری در امور محجور کوتاهی می کند، در مواردی که برای عدم امانت، ولی قهری نسبت به دارایی طفل، امارات قویه موجود باشد می تواند از دادگاه تقاضای رسیدگی کرده و در صورتیکه عدم امانت، ولی قهری محرز شود فردی به عنوان قیم برای طفل تعیین می شود. (ماده ۱۱۸۶ قانون مدنی) ۳- عدم رعایت مصلحت صغیر: هرگاه، ولی قهری طفل رعایت غبطه (مصلحت) صغیر را نکند و مرتکب اقداماتی شود که سبب ضرر مولی مقابل شود به درخواست یکی از نزدیکان وی و یا به درخواست رییس حوزه قضائی، پس از اثبات این امر، دادگاه، ولی مذکور را عزل و از تصرف در اموال صغیر منع می کند و برای اداره امور مالی طفل فرد صالحی را به عنوان قیم تعیین می کند. (ماده ۱۱۸۴ قانون مدنی) ۴- کهولت سن یا بیماری: اگر، ولی قهری بواسطه کهولت سن یا بیماری و امثال آن قادر به اداره اموال مولی مقابل نباشد و شخصی را هم برای این امر تعیین نکند طبق مقررات فردی به عنوان امین به، ولی قهری منضم می شود. (ماده ۱۱۸۴ قانون مدنی) ۵- در مواردی که، ولی قهری نتواند به امور مولی مقابل رسیدگی کند: هرگاه، ولی قهری بواسطه غیبت یا حبس یا به هر علتی از قبیل اغما و بیهوشی نتواند به امور مولی مقابل رسیدگی کند و کسی هم از جانب خود تعیین نکرده باشد، دادگاه موقتا یک نفر امین به پیشنهاد مدعی العموم برای اداره اموال مولی مقابل و سایر امور راجعه تعیین می کند. (ماده ۱۱۸۷ قانون مدنی) ولایت قهری چه زمانی به انتها می رسد؟ طبق ماده ۱۱۹۳ قانون مدنی بمحض این که طفل محجور کبیر و رشید شود از تحت ولایت خارج می شود و خودش می تواند درباب امور مالی و غیرمالی تصمیم بگیرد. اما اگر پس از سن رشد مجدداً سفیه یا مجنون شود برای او قیم تعیین می شود. مرجع صالح رسیدگی به دعوای عزل ولی قهری به سبب ماده ۴۸ قانون امور حسبی و رأی وحدت رویه شماره ۷۵۳ مورخ ۱۳۹۵/۰۶/۰۲ هیئت عمومی دیوان عالی کشور، رسیدگی به دعوای عزل، ولی قهری در صلاحیت دادگاه واقع در عرصه اقامتگاه محجور است.
منبع: ثبت آسان
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد مطلب ثبت آسان